‘สุคิริน’ ดินแดนปลายด้ามขวาน ที่มีธรรมชาติอุมดมสมบูรณ์และสวยงาม มีประวัติความเป็นมาที่เก่าแก่ เป็นอัตลักษณ์เป็นของตนเอง
‘สุคิริน’เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดนราธิวาส เป็นดินแดนใต้สุด ที่อยู่ติดกับมาเลเซีย โดยมีภูเขาฮาลาลบาลา เป็นเส้นเขตแดน
สุคิริน เดิมเป็นกิ่งอำเภอที่ได้จัดตั้งขึ้นก่อนปี ๒๔๗๔ ชื่อ ” กิ่งอำเภอปาโจ ” ขึ้นกับอำเภอโต๊ะโม๊ะ หรืออำเภอแว้งในปัจจุบัน ในอดีตชาวฝรั่งเศสได้รับสัมปทานการทำเหมืองแร่ทองคำที่บริเวณภูเขาลีซอ หรือภูเขาโต๊ะโม๊ะ ซึ่งในขณะนั้นตั้งอยู่ที่ตำบลโต๊ะโม๊ะ ที่เปลี่ยนเป็น ตำบลภูเขาทอง ได้มีการขุดอุโมงค์ ขนทองลอดภูเขา กลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวในปัจจุบัน
ชาวบ้านได้อพยพเข้ามาทำงาน ที่เหมืองแร่ทองคำเป็นจำนวนมาก ทางราชการจึงได้จัดตั้งกิ่งอำเภอปาโจ ขึ้นในปี พ.ศ.๒๔๗๔ สมัยหม่อมทวีวงศ์ ถวัลศักดิ์ ดำรงตำแหน่งผู้ว่าราชการจังหวัดนราธิวาส ขึ้นการปกครองกับอำเภอโต๊ะโม๊ะ หรืออำเภอแว้ง
หลังสงความอินโดจีน เจ้าของเหมืองแร่ทองคำชาวฝรั่งเศส ได้หลบหนีภัยสงคราม ละทิ้งงานเหมืองแร่ทองคำ รัฐบาลไทยโดยกองโลหะกิจ กรมที่ดินและโลหะกิจ กระทรวงอุตสาหกรรม ได้ให้คุณพระอุดมธรณีศาสตร์ เป็นผู้ดำเนินกิจการเหมืองแร่ทองคำแทน ประมาณ ๑ ปีเศษ ได้มีการทุจริต ปล้นสะดมภ์ทองคำและเกิดเหตุการณ์ไม่สงบทั่วไปในบริเวณเหมืองแร่ทองคำ แม้ทางราชการจะปราบปรามผู้ก่อการไม่สงบได้แต่ก็ได้ล้มเลิกกิจการการทำเหมืองแร่ทองคำ และมอบหมายให้ นายสนาม เลิศวาโช (น้องชายคุณพระอุดม) เป็นผู้ดูแลทรัพย์สินเครื่องจักรกล ชาวบ้านได้พยายามกลับภูมิลำเนาเดิม กิ่งอำเภอปาโจจึงถูกยุบเลิกไป ประมาณปี พ.ศ.๒๔๘๔
จนเมื่อ วันที่ ๒๔ เมษายน ๒๕๐๖ คณะรัฐมนตรีในสมัยรัฐบาลจอมพลถนอม กิตติขจร ได้มีมติโดยให้กรมประชาสงเคราะห์ จัดตั้งนิคมพัฒนาตนเองภาคใต้ จังหวัดนราธิวาส และอพยพชาวบ้านที่มีฐานะยากจน และไม่มีที่ดินทำกิน โดยเฉพาะจากภาคอีสาน เข้าไปทำกิน เขตนิคมคลุมพื้นที่ ๒ อำเภอ คือ อำเภอสุคิรินและอำเภอจะแนะ เนื้อที่ประมาณ ๕๑๐,๐๐๐ ไร่ และได้ประกาศพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งนิคมสร้างตนเอง เมื่อปี 2517 ชาวบ้านที่อพยพกเข้าไป อาทิ จากนครราชสีมา บุรีรัมย์ สุรินทร์ และ พระนครศรีอยุธยา รัฐกลันตัน เป็นต้น
สำหรับ คำว่า ‘สุคิริน’ เป็นนามพระตำหนักที่สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ได้พระราชทานเมื่อครั้งเสด็จประทับแรม เมื่อปี 2510 มีความหมายว่า’พันธุ์ไม้อันเขียวชอุ่ม’ ตามสภาพความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่
‘สุคิริน’จึงเป็นพื้นที่ๆชาวพุทธอาศัยอยู่จำนวนมาก มากกว่าชาวมุสลิม
การเดินทางไปอำเภอสุคิริน เริ่มต้นที่อำเภอสุไหงโกลก มีทางเลือกให้ 2 ทาง ทางหนึ่ง ไปทางอำเภอแว้ง ขึ้นเขาฮาลาบาลาเพื่อข้ามไปยังอำเภอสุคิริน และอีกเส้นทางหนึ่ง อ้อมอำเภอแว้งไปยังอำเภอสุคิริน เส้นทางนี้ จะผ่านแม่น้ำ
สายบุรี’ที่ยังเป็นลำน้ำขนาดไม่ใหญ่นัก ไหลมาจากเขาฮาลาบาลา บางจุดจะเห็นชาวบ้าน ร่อนทางในลำน้ำสายบุรี
เส้นทางจากสุคิรินไปยังเหมืองโตะโมะ ให้ตรงไปจนสุดทางหลวงแผ่นดิน ผ่านโรงเรียนรักไทย เลยสะพานไปนิดหน่อย จะมีทางเดินทางไปยังเหมืองโต๊ะโมะ สามารถข้ามลำธารเข้าไปยังอุโมงค์ที่อดีตใช้เป็นเส้นทางขนทองได้ แนะนำให้ไปเป็นหมู่คณะ เพราะค่อนข้างเปลี่ยวไม่มีผู้คนอยู่ บางช่วงเวลาอาจมีช้างลงมาด้วย
จากเหมืองโต๊ะโมะย้อนกลับไปตรง 3 แยกทางเข้าหมู่บ้านเลี้ยวขวา ขับไปตามเส้นทางระยะหนึ่งจะถึงวัดภูเขาทอง เป็นจุดดูหมอก ที่สวยงาม 360 องศาเลยทีเดียว เนื่องจากล้อมรอบโดยภูเขา ที่วัดมีที่พักที่ผู้ศรัทธาก่อสร้างบริจาคเป็นทรัพย์สินของวัด มีบล้านพักขนาดใหญ่ ขนาดกลางและขนาดเล็ก ไว้บริการผู้ไปเยี่ยมเยือน ราคา 2,000 บาท 1,500 บาทและ 700 บาท เป็นที่พักที่เงียบสงบ ตื่นเช้ามา ด้สัมผัสหมอกที่จะลอยมาจากทุกทิศทาง สวยงาม แนะนำให้เตรียมอาหารไปด้วย เพราะไม่มีอาหารจำหน่าย
จากวัดภูเขาทอง เดินทางขึ้นไป ไปทางป่าฮาลาบาลา เพื่อไปสัมผัสต้นกะพงยักษ์ ต้นไม้ 100 ปีขนาดใหญ่มากหลายคนโอบ ซึ่งต้องใช้เวลาเดินเข้าไปในป่า ซึ่งเป็นบรรยากาศของป่าทึบ ผ่านสะพานไม้ที่ด้านล่างมีน้ำไหลริน เย็นสบาย ได้ตื่นตาตื่นใจกับต้นไม้ขนาดยักษ์ที่หาได้ยากในประเทศไทย
จากป่า จะได้สัมผัสกับเนินพิศวงที่รถจะวิ่งขึ้นเนินได้โดยไม่ต้องติดเครื่องยนต์ พิสูจน์เนินเสร็จแล้วก็ถึงเวลาที่จะตัดสินใจว่าจะข้ามป่าฮาลาบาลาหรือไม่ ถนนลาดยางเลนเดียว แต่มีจุดที่ขระขระอยู่บ้าง เพราะไม่ได้ซ่อมแซมมานาน ตลอดเส้นทางได้สัมผัสที่สมบูรณ์ ได้ลงมาถ่ายรูปลำธาร ดอกไม้ป่าเป็นระยะๆ เห็นนักท่องเที่ยวบางคน กางเต้นท์ถ่ายรูปนก ประมาณ 30 กิโลเมตร ก็ถึงน้ำตกสิรินธร น้ำตกที่มีความสวยงามอีกแห่งหนึ่งของจังหวัดนราธิวาส และเห็นแหล่งท่องเที่ยวยอดนิยมของชาวนราฯ
ได้เหงื่อจากน้ำตกสิรินธร ออกมาตามเส้นทางเดิม เพื่อมายังเขตอนุรักษ์พันธุ์สัตว์ป่า สถานที่อนุบาลนกเงือกที่บาดเจ็บ กลับมาออกมาลงเขาที่ อำเภอแว้ง และลับมายังจุดเริ่มต้นที่สุไหงโกฃก
สุคิรินและป่าฮาลาบาลา เป็นสถานที่ที่อุดมสมบูรณ์และสวยงาม แต่ที่ผ่านมา เกิดเหตุการณ์ความไม่สงบ จึงไม่มีใครกล้าไปเที่ยวมากนัก แต่จริงๆแล้วพื้นที่มีความปลอดภัยสูง ซึ่งล่าสุดได้มีการประกาศยกเลิกสภาวฉุกเฉินแล้ว
สุคิริน ดินแดนแห่งความอุดมสมบูรณ์ที่ต้องไปสัมผัส
